Viskide Bağımsız Şişeleyici Nedir? Ne Anlama Gelir?
- 7.02.2017
Herkese merhaba,
Bu yazıda sizlere bağımsız şişeleyici firmalardan bahsedeceğim. "Bağımsız şişeleyici" (independent bottler) viski dünyasında bir terim, bir çeşit iş kolunu ve o kolun ürünlerini tanımlıyor.
Bu firmalar sadece kendi başlarına damıtım yapmıyorlar. Buna rağmen damıtımevi satın alabiliyor, satabiliyor yani böyle yüksek bütçelere de çıkabiliyorlar. Tarihleri 1800'lere dek uzanan bu firmaların birçoğu halihazırda yaptıkları ticaret işlerine ek olarak viski şişeleyip satmaya başlıyorlar.
Örnek olarak manav zinciri Gordon & Mac Phail'in sonradan dünyanın en ünlü bağımsız şişeleyici firmalarından birine dönüşmesi gibi.
Bağımsız şişeleyici nedir?
Onu biraz kabaca da olsa açmak istiyorum. Örnek olarak bir firma, bir viski damıtımevine giderek bir fıçı viski satın alıyor. Fıçı boyutlarına daha önce bu yazıda değinmiştik, dileyenler sonrasında göz atabilir.
Aldığı bu fıçıları dilerse kendi deposunda ekstra bekletiyor, dilerse direkt şişeleyip yeni bir etiketle satışa sunuyor.
Dilerse fıçıyı değiştiriyor, aktarım yapıyor, bölüyor, çıkarıyor ve ilginç, deneysel şişeler ortaya çıkıyor. İçine kendi su ekleyebildiği gibi (min %40 alkol oranını tutturmak kaydıyla) isterse fıçıyı direkt şişeleyip "cask strength" olarak piyasaya sürebiliyor.
Normalde damıtımevlerinin almayacağı riskleri, bu tarz bağımsız şişeleyici firmalar alabiliyor.
Zaten işin güzelliği de orada.
Hatta bugün içtiğimiz rom fıçı bitişli, şarap fıçısı bitişli birçok viskinin “keşfedilmesi” bu bağımsız şişeleyiciler tarafından gerçekleştirildi.
Örnek olarak damıtımevinin asla şişelemediği 4-5, 8.5, 9 11, 22, 31 yıllık süreler gibi ilginç dinlendirme sürelerini de yine bağımsızlarda bulabilmek mümkün. Yani eğer yeteri kadar paranız varsa ve imkanınız varsa siz de damıtımevinden bir fıçı satın alabilir, gerekli izinler sonrası onu şişeleyebilir ve dilediğiniz isimle satabilirsiniz. Damıtımevinin adını, şişenin yaşını vb yazmanız da şart değil. Tabii nasıl satabileceğiniz sizin hünerinize bağlı. İnsanlar işin en kolay kısmı görülen bu noktayı başarabilmek için üniversiteler bitiriyor, çeşitli eğitimler alıyor bildiğiniz gibi.
Duncan Taylor bağımsız şişeleyici firmasının piyasaya sürdüğü 11 yıllık bir Macallan. Hiç şeri fıçısında beklememiş.
Sadece Avrupa meşe fıçıda beklemiş. Damıtımevinin resmi olarak üretmediği örneklerden biri.
Gizli şişeler
Kimi bağımsız şişeleyiciler ise, şişe üzerine damıtımevini yazmıyor, bu tamamen sizin güveninize ve merakınıza kalan bir satınalma oluyor. Hatta bazı şişeler o kadar ünleniyor ki, içinde neler olduğu yıllar boyu viski dünyası tarafından merakla tartışılabiliyor.
Solda Finnlagan şişesi. Bir Islay single maltı fakat içerisindeki viskinin damıtımevini de, yaşını da bilmiyoruz.
Elements of Islay firmasının ürettiği bir ekspresyon ve ismi LG 5. Her ne kadar resmi olarak açıklanmasa da bunun bir Lagavulin olduğunu anlayabiliyoruz keza diğer ekspresyonları AR (Ardbeg?), BW (Bowmore?), LP (Laphroaig?), OC (Octomore?), BR (Bruichladdich?), BN (Bunnahabhain?) ve hatta PE (kapanmış damıtımevi Port Ellen?) gibi.
Her zaman her bağımsız şişeleyici firmanın ürünü sizi tatmin edebiliyor mu? Kesinlikle hayır. Bu sizin şişeyi satın alırken aynı zamanda aldığınız bir risk.
Bugün dünyada en ünlü bağımsız şişeleyici firmalar arasında SMWS dahil, Duncan Taylor, Cadenhead's, Wemyss Malts, Signatory Vintage, Hunter Laing, Gordon & MacPhail, Douglas Laing, A.D.Rattray, Ian Macleod, Malts Of Scotland, Adelphi ve Compass Box'u sayabiliriz.
Bu firmalar öyle büyüyebiliyor ve karlı işletmeler haline gelebiliyor ki, işe bağımsız şişeleyici olarak başlayıp damıtımevi satın alabiliyorlar. Gordon & MacPhail'in Benromach Damıtımevi'ni, Ian MacLeod'un Glengoyne Damıtımevi'ni, Murray MacDavid'in de zamanında Bruichladdich Damıtımevi'ni satın alması gibi. Hatta gözlerini bazen dünyanın en önemli damıtımevlerine de dikebiliyorlar, Ardbeg'i isteyip daha sonra gücü yetmediği için Edradour'u satın alan Signatory gibi. Çok fazla tarihte kaybolmadan devam edelim. İskoç viskisinde taht kavgaları ve el değiştirmeler asla bitmez.
Ayıla bayıla içtiğim 20 yıllık bir Glendronach, Classic Whisky Lifestye- British Classics, bir resmi Glendronach şişelemesi değil, bağımsız şişeleyici.
Yaşlı viskiler
Bağımsız şişeleyicilerin bir avantajı da, bazen çok yaşlı viskilerin küçük boy şişelemesini yapmaları.
5cl, 20cl, 30cl gibi ölçeklerde viski şişeleyebiliyorlar, sadece tadım yapmak için büyük bir şişeden çok daha ekonomik olabiliyor.
Koray K. Özdemir'in 30. yaşgününde açılan bir Morisson&MacKay bağımsız şişeleyici firmanın piyasaya sürdüğü Benriach 30 yıllık, küçük şişe. Tabii yaşlar büyüdüğü için kişiye doğum yılında damıtılmış viski hediyesi almak da biraz zorlaşıyor. Bu şişe, kendi kendine hediyesiydi, bir insanın kendini en iyi şekilde ödüllendirmesi böyle olur!
Fiyatları her zaman uygun değil, firma kendi deneysel emeğini de işin içine kattığı için, çoğu zaman damıtımevindeki eşdeğer viskiden dahi pahalı olabiliyor.
Şişeleri maalesef Türkiye’de bulmak mümkün değil. Kaldı ki duty free’lerde dahi kolay kolay bulunmuyor. Yurtdışında "whisky shop" veya "liquor store" benzeri dükkanlara uğrayıp araştırmanız gerekiyor.
Umarım yakında Türkiye'yi de iyi bir pazar olarak görmeye başlarlar.
Son olarak aklınızdan geçmiş olabilir. Neden biz de ortak bir fıçı satın alıp da arkadaşlarımızla ismimizi yazarak şişelemiyoruz. İskoçya dışına viski fıçısını çıkarmak yasak. Fakat tabii ki 250-300 litrelik bir fıçıyı satın alma imkanınız bulunuyor. İskoçya'da depoya koyacak ve şişeleyip orada içeceksiniz ya da herkes birer tane Türkiye'ye getirecek. Biraz zor bir süreç tabii ki.
Slainte!
Ozan Vural
NOT:
Yazıda bahsi geçen SMWS için: http://viskigurme.com/haki-yesili-siselerin-tuhaf-hikayesi-the-scotch-malt-whisky-society-smws
Viski fıçılarının boyutları ve etkileri için: http://viskigurme.com/iskoc-viskisinde-fici-boyutlari-ve-viskiye-olan-etkileri
Bu yazıda sizlere bağımsız şişeleyici firmalardan bahsedeceğim. "Bağımsız şişeleyici" (independent bottler) viski dünyasında bir terim, bir çeşit iş kolunu ve o kolun ürünlerini tanımlıyor.
Bu firmalar sadece kendi başlarına damıtım yapmıyorlar. Buna rağmen damıtımevi satın alabiliyor, satabiliyor yani böyle yüksek bütçelere de çıkabiliyorlar. Tarihleri 1800'lere dek uzanan bu firmaların birçoğu halihazırda yaptıkları ticaret işlerine ek olarak viski şişeleyip satmaya başlıyorlar.
Örnek olarak manav zinciri Gordon & Mac Phail'in sonradan dünyanın en ünlü bağımsız şişeleyici firmalarından birine dönüşmesi gibi.
Bağımsız şişeleyici nedir?
Onu biraz kabaca da olsa açmak istiyorum. Örnek olarak bir firma, bir viski damıtımevine giderek bir fıçı viski satın alıyor. Fıçı boyutlarına daha önce bu yazıda değinmiştik, dileyenler sonrasında göz atabilir.
Aldığı bu fıçıları dilerse kendi deposunda ekstra bekletiyor, dilerse direkt şişeleyip yeni bir etiketle satışa sunuyor.
Dilerse fıçıyı değiştiriyor, aktarım yapıyor, bölüyor, çıkarıyor ve ilginç, deneysel şişeler ortaya çıkıyor. İçine kendi su ekleyebildiği gibi (min %40 alkol oranını tutturmak kaydıyla) isterse fıçıyı direkt şişeleyip "cask strength" olarak piyasaya sürebiliyor.
Normalde damıtımevlerinin almayacağı riskleri, bu tarz bağımsız şişeleyici firmalar alabiliyor.
Zaten işin güzelliği de orada.
Hatta bugün içtiğimiz rom fıçı bitişli, şarap fıçısı bitişli birçok viskinin “keşfedilmesi” bu bağımsız şişeleyiciler tarafından gerçekleştirildi.
Örnek olarak damıtımevinin asla şişelemediği 4-5, 8.5, 9 11, 22, 31 yıllık süreler gibi ilginç dinlendirme sürelerini de yine bağımsızlarda bulabilmek mümkün. Yani eğer yeteri kadar paranız varsa ve imkanınız varsa siz de damıtımevinden bir fıçı satın alabilir, gerekli izinler sonrası onu şişeleyebilir ve dilediğiniz isimle satabilirsiniz. Damıtımevinin adını, şişenin yaşını vb yazmanız da şart değil. Tabii nasıl satabileceğiniz sizin hünerinize bağlı. İnsanlar işin en kolay kısmı görülen bu noktayı başarabilmek için üniversiteler bitiriyor, çeşitli eğitimler alıyor bildiğiniz gibi.
Duncan Taylor bağımsız şişeleyici firmasının piyasaya sürdüğü 11 yıllık bir Macallan. Hiç şeri fıçısında beklememiş.
Sadece Avrupa meşe fıçıda beklemiş. Damıtımevinin resmi olarak üretmediği örneklerden biri.
Gizli şişeler
Kimi bağımsız şişeleyiciler ise, şişe üzerine damıtımevini yazmıyor, bu tamamen sizin güveninize ve merakınıza kalan bir satınalma oluyor. Hatta bazı şişeler o kadar ünleniyor ki, içinde neler olduğu yıllar boyu viski dünyası tarafından merakla tartışılabiliyor.
Solda Finnlagan şişesi. Bir Islay single maltı fakat içerisindeki viskinin damıtımevini de, yaşını da bilmiyoruz.
Elements of Islay firmasının ürettiği bir ekspresyon ve ismi LG 5. Her ne kadar resmi olarak açıklanmasa da bunun bir Lagavulin olduğunu anlayabiliyoruz keza diğer ekspresyonları AR (Ardbeg?), BW (Bowmore?), LP (Laphroaig?), OC (Octomore?), BR (Bruichladdich?), BN (Bunnahabhain?) ve hatta PE (kapanmış damıtımevi Port Ellen?) gibi.
Her zaman her bağımsız şişeleyici firmanın ürünü sizi tatmin edebiliyor mu? Kesinlikle hayır. Bu sizin şişeyi satın alırken aynı zamanda aldığınız bir risk.
Bugün dünyada en ünlü bağımsız şişeleyici firmalar arasında SMWS dahil, Duncan Taylor, Cadenhead's, Wemyss Malts, Signatory Vintage, Hunter Laing, Gordon & MacPhail, Douglas Laing, A.D.Rattray, Ian Macleod, Malts Of Scotland, Adelphi ve Compass Box'u sayabiliriz.
Bu firmalar öyle büyüyebiliyor ve karlı işletmeler haline gelebiliyor ki, işe bağımsız şişeleyici olarak başlayıp damıtımevi satın alabiliyorlar. Gordon & MacPhail'in Benromach Damıtımevi'ni, Ian MacLeod'un Glengoyne Damıtımevi'ni, Murray MacDavid'in de zamanında Bruichladdich Damıtımevi'ni satın alması gibi. Hatta gözlerini bazen dünyanın en önemli damıtımevlerine de dikebiliyorlar, Ardbeg'i isteyip daha sonra gücü yetmediği için Edradour'u satın alan Signatory gibi. Çok fazla tarihte kaybolmadan devam edelim. İskoç viskisinde taht kavgaları ve el değiştirmeler asla bitmez.
Ayıla bayıla içtiğim 20 yıllık bir Glendronach, Classic Whisky Lifestye- British Classics, bir resmi Glendronach şişelemesi değil, bağımsız şişeleyici.
Yaşlı viskiler
Bağımsız şişeleyicilerin bir avantajı da, bazen çok yaşlı viskilerin küçük boy şişelemesini yapmaları.
5cl, 20cl, 30cl gibi ölçeklerde viski şişeleyebiliyorlar, sadece tadım yapmak için büyük bir şişeden çok daha ekonomik olabiliyor.
Koray K. Özdemir'in 30. yaşgününde açılan bir Morisson&MacKay bağımsız şişeleyici firmanın piyasaya sürdüğü Benriach 30 yıllık, küçük şişe. Tabii yaşlar büyüdüğü için kişiye doğum yılında damıtılmış viski hediyesi almak da biraz zorlaşıyor. Bu şişe, kendi kendine hediyesiydi, bir insanın kendini en iyi şekilde ödüllendirmesi böyle olur!
Fiyatları her zaman uygun değil, firma kendi deneysel emeğini de işin içine kattığı için, çoğu zaman damıtımevindeki eşdeğer viskiden dahi pahalı olabiliyor.
Şişeleri maalesef Türkiye’de bulmak mümkün değil. Kaldı ki duty free’lerde dahi kolay kolay bulunmuyor. Yurtdışında "whisky shop" veya "liquor store" benzeri dükkanlara uğrayıp araştırmanız gerekiyor.
Umarım yakında Türkiye'yi de iyi bir pazar olarak görmeye başlarlar.
Son olarak aklınızdan geçmiş olabilir. Neden biz de ortak bir fıçı satın alıp da arkadaşlarımızla ismimizi yazarak şişelemiyoruz. İskoçya dışına viski fıçısını çıkarmak yasak. Fakat tabii ki 250-300 litrelik bir fıçıyı satın alma imkanınız bulunuyor. İskoçya'da depoya koyacak ve şişeleyip orada içeceksiniz ya da herkes birer tane Türkiye'ye getirecek. Biraz zor bir süreç tabii ki.
Slainte!
Ozan Vural
NOT:
Yazıda bahsi geçen SMWS için: http://viskigurme.com/haki-yesili-siselerin-tuhaf-hikayesi-the-scotch-malt-whisky-society-smws
Viski fıçılarının boyutları ve etkileri için: http://viskigurme.com/iskoc-viskisinde-fici-boyutlari-ve-viskiye-olan-etkileri
