Viski Dünyasýnda Jim Murray Olayý ve Cinsiyetçi Bakýþ Tartýþmasý

Merhaba,

Öncelikle bu yazýyý, ülkemizde viskiye bir tutkunluk derecesinde baðlý ve dünyadaki geliþmeleri de takip eden dostlarýn takip ettiðini gözardý etmeyerek, viski dünyasýnýn son birkaç gündür hararetli bir tartýþma içerisinde olduðunu ve konudan haberi olmayan dostlar için dilim döndüðünce anlatmak istediðimi belirtmek isterim.

Aslýnda bu sitede viski tadým notlarýnýn bile, yazdýðým tarih, hikaye temalý konulu detaylý içeriklerin önüne geçmemesi için uðraþýrken, bu tarz bir içeriðin olup olmamasý konusunu düþündüm.

Bununla beraber þuna karar kýldým, ilgili insan sayýsý az da olsa, konunun birebir viski ile alakasý olmasa da, eðer viski ile ilgilenen bir Amerikalý, bir Fransýz, bir Ýngiliz, sektörde olan önemli bir tartýþmayý, ülkelerinin dilindeki web sitelerinden güncel olarak takip edebiliyorsa, zaten az sayýda olan Türkçe viski temalý web siteleri arasýnda da bu konuyu takip etmeli, en azýndan kendi payýma düþeni yapmalýyým.

Haydi baþlayalým.

Bu hararetli tartýþma, dünyaca ünlü viski yazarý Jim Murray hakkýnda.

Jim Murray, 1957 doðumlu, Ýngiliz bir gazeteci / yazar. Uzun yýllar spor ve özellikle futbol yazdýktan sonra, kariyerine farklý bir yön çizmeye karar vererek, belki de tarihin ilk “tam-zamanlý” viski yazarý olmak istiyor ve bunu baþarýyor.


Jim Murray

1994 yýlýnda, “Jim Murray’in Ýrlanda Viskileri Almanaðý” isimli kitabýyla baþlayan serüvenini birçok kitap takip ediyor. Meþhur Glenfiddich markasý, onu üç defa yýlýn en iyi viski yazarý seçiyor, çok baþka çeþitli ödüller ve alýyor, bunlarýn arasýnda kitaplarýnýn sayýsýz defa “çok satanlar” listelerine girmesi de dahil.

Uluslarasý yarýþmalarda juri üyeliði, viski harmanlama sanatýnda çeþitli damýtýmevlerine danýþmanlýklar, hatta 1996 yýlýnda Ardbeg Damýtýmevi’nin yeniden inþaasýnda verdiði destek ile de tanýnýyor. Bununla beraber onu dünyaca ünlü yapan eser serisi yani o yýl içtiði viskilerin tadým notlarýný ve kendi puanlamalarýný yazdýðý, “The Whisky Bible” kitabý ilk defa 2003 yýlýnda piyasaya çýkýyor ve o yýldan bu yana da bu seri her sene devam ediyor.

Fakat yine de bütün bu iþler, onu “içki sektörü medyasý” dýþýnda baþka mecralara taþýmazken, 2015 yýlýnda çýkardýðý “The Whisky Bible” serisinin o yýl için son kitabý onu bambaþka bir dünyanýn içine de sokuyor.

Bunun nedeni, viski dünyasýnýn içinde olanlarýn zaten yýllardýr bildiði ancak sade tüketici olanlar ve hatta viski ile alakasý olmayanlarýn bile adýný duymasý. Çünkü o sene, içtiði viskilerin arasýnda en iyi olanýn, Japon üretimi, Yamazaki isimi bir viskinin 2013 þeri fýçý þiþelemesi olduðunu seçmesi.



Kendi hatýralarýnýzý bir düþünmenizi rica edeceðim bu noktada. “Japon viskisi”, “Yamazaki” gibi kavram ve isimleri ilk duyduðunuz zamanlarý hatýrlýyorsanýz, iþte büyük ihtimalle Jim Murray’in 2015 yýlýnda yazdýðý kitaptan sonra olmasý kuvvetle muhtemeldir.

“Dünyanýn en iyisi” gibi sýfatlara bayýlan “dünya medyasý”, Murray’in bu seçimini sütunlarýna, manþetlerine taþýyor, CNN’den Forbes’e, The New York Times’dan, The Guardian’a aklýnýza gelebilecek bütün önemli dünya medyasý mecralarý Japon viskisi Yamazaki’den ve tabii ki Murray’den bahsetmiþ oluyor.

Bu noktada kendisinin çok etkili bir figür olduðunu es geçmemek, yazýnýn devamýný okuduðunuzda dahi asla küçük görmemek gerekiyor kendi fikrime göre. En azýndan geçen haftaya kadar.

2015’i takip eden yýllarda, Jim Murray’in o meþhur ve cesaretli Yamazaki tercihini farklý viskiler izliyor.

Misal Kanadalý Crown Royal’ýn bir çavdar viskisini dünyanýn en iyi viskisi olduðunu söylüyor. Her sektörde olduðu gibi “doðru olup olmadýðýndan en ufak bir fikrim olmayan” birçok söylenti çýkýyor. “En iyi viski” seçmeden önce yüzlerce þiþe stok yaptýðý (sonradan fiyatý beþe ona katlanacaðý için), damýtýmevlerinden “özel hediyeler” aldýðý ve hatta bazýlarýna ortak yapýldýðý gibi birçok söylenti. Bu seçimler ve söylentiler, aslýnda Jim Murray’I, viski dünyasýnýn içerisinde biraz gözden düþürüyor.

Bu noktada þunu da özellikle belirtmem gerekiyor, Murray bir yarýþma organize edip, jüri baþkanlýðýný yapýp büyük bir grup kararýyla bu viskiyi seçtik, bunu seçmedik demiyor kitaplarýnda. Kendi baþýna, kendi verdiði kararlarý, sevip sevmediklerini kaleme alýyor. Ona güvenip kitabýný alýr, almaz, hatta önerdiði viskileri alýr, almazsýnýz, bu tamamen adil ve özgürce bir karar, herhangi bir aldatmaca da en azýndan teorik olarak yok.

Gözden düþürüyor demiþtik çünkü viski meraklýlarý, seçtiði viskilerin hiç de kendi beðendikleri viskiler gibi olmadýðýný, adeta bir takým tutarcasýna savunuyor, kitaplarýndaki yorumlar ve puanlar çoðu zaman alaya alýnýyor ancak bununla beraber Murray’in The Whisky Bible’ý her sene dünyanýn en çok satýlan viski kitaplarý listesinden inmiyor, dünyaca meþhur gazete, dergi, televizyonlarda haber olmaya devam ediyor.

Ta ki geçtiðimiz haftaya kadar.

Þimdi gelelim ne oldu da ortalýk karýþtý, ne oldu da bu sefer olumsuz anlamda haberleri yapýlmaya baþlandý.

Geçen hafta Jim Murray, The Whisky Bible 2021 kitabýný piyasaya sürdü.



Bir Beam-Suntory iþtiraki olan ve Kanada’da Alberta Distiller’s tarafýndan üretilen, Alberta Premium Cask Strength Rye, NAS, alkol: 65.1% ekspresyonu dünyanýn en viskisi olarak seçti. Yine bir Kanadalý çavdar viskisini en iyi seçerken viski dünyasýnda yine gözler devrildi, burunlar kývýrýldý fakat bu seçim dünya medyasýnda yer almaktan geri konmadý.

Herkes Murray’in en iyi viski, en iyi Ýskoç viskisi, en iyi þu kadar yýllýk bu kadar yýllýk viski seçimlerini tartýþýrken, yaklaþýk 10 yýllýk yazar, eski barmaid, Ýskoç Becky Paskin’in yazdýklarý, iþin rengini tamamen deðiþtirdi.


Becky Paskin
Kaynak: ScotchWhisky.org

Paskin eleþtirilerinde, Murray’in yeni kitabýnda yer alan viski tadým notlarýnýn tam 34 tanesinde, cinsiyetçi ve kaba bir dil kullandýðýný, bunun artýk kabul edilmemesi gerektiðini iddia etti.

Bu noktada bazý örnekleri tabii ki sizin takdirinize býrakmak için Türkçeye çevirdim.

Paskin’in bahsettiði dildeki metinler arasýnda,

Galli Penderyn Damýtýmevinin bir viskisi için:

“Bir seks tutkunun grup seks yaparken aldýðý hazdaki gibi, malt tadýndaki bir keyif”

Bir Canadian Club tadým notunda:

“Daha önce 41 yaþýndaki bir Kanadalý kadýnla seks yaparken bu kadar keyif aldým mý? Aldým sayýlýr ama birkaç yýl önceydi.”

Bir baþka Penderyn için:

“Eðer bu bir kadýn olsaydý onunla sabah öðle akþam seviþirdim. Tabii zamaným ve enerjim yeterse.”

Bu arada Penderyn Damýtýmevi’nin, viski damýtým ve harmanlama pozisyonlarýnýn neredeyse tamamýnda kadýnlarýn çalýþtýðýný da eklemek isterim.

Glenmorangie Artisan için:

“Eðer viskiye bir cinsiyet koyacaksak kesinlikle kadýn olurdu. Ne zaman Glenmorangie Artisan içsem, onda yeni bir tarz, yeni bir parfüm keþfediyorum. Ama size nasýl da tahrik edeceðini biliyor mu? Evet kesinlikle biliyor.”

Glenfarclas Family Cask serisi için:

“Hayatýnýzýn kadýný bir malt gibidir, önce baþtan çýkarmak hatta baþtan çýkarmak için ondan zevk almak ve sonra bu zevki birlikte paylaþmak gibi.”

Bu arada bir baþka paradoks olarak kitabýnýn adýnýn “The Whisky Bible” olduðunu tekrar hatýrlatmak isterim.

Baþka örnekler de mevcut ancak bu kadarý, en azýndan konunun özetini anlatmak için kafi olacaktýr diye düþünüyorum. Paskin’in bu Tweet zincirinden sonra, belki de kendi bile þaþýrmýþ olabilir ancak çoðu büyük viski firmasý da destek ve hatta bu Murray’in yorumlarýna ve desteðini bundan sonra umursamayacaklarý þeklinde açýklamalar yaptý. Bazý yayýnevleri, artýk dükkanlarýnda ve online satýþ kanallarýnda Murray'in kitaplarýný satmayacaklarýný açýkladý.

Hatta henüz birkaç gün önce, Murray’den aldýklarý puanlarý gururla paylaþan damýtýmevleri basýn bültenlerini geri çekti, Tweet ve Instagram postlarýný sildi. Ýnsan düþünmeden edemiyor, tümünü okumadýðýnýz bir kitabýn içinde size yapýlmýþ övgüleri hemen kabul etmek nasýl bir amatörlüktür.

Bununla beraber direkt olarak tepki koyan ve sosyal sorumluluða, cinsiyetçiliðe karþý bakan firmalar da oldu þüphesiz.





Ýþte viski dünyasýnýn son günlerde tartýþýlan konunun, kýsa ama umuyorum ki herkesin anlayabileceði þeklindeki özeti bu.

Þahsen ben, “damak zevkimizin benzemediðini” düþündüðüm için yaklaþýk 5 yýldýr Murray’in kitaplarýný almýyorum. Zaten en iyi olarak seçtiði viskiler bir þekilde önüme düþüyordu. Yine de bu derece bir dille kitap yazacaðýný hiç tahmin etmezdim. Linç kültüründen nefret eden biri olarak, sektörün ona doðal bir ceza vereceðini umarým, daha fazlasýný ise tasvip etmem. Viski bir erkek içkisi deðildir, viski bir kadýn içkisi de deðildir, viski saðlýðý el verip de yasal olarak içme hakkýna sahip herkesin içkisidir derken, viski bir kadýn deðildir diye yazdýrtan Murray'e de akýl fikir dilerim. 

En azýndan þu an için.

Son söz olarak þunu da söylemek isterim, viski dünyasý eðer bu konuda gerçekten samimiyse, biraz o herkesin bayýldýðý, kimsenin aðzýný açamadýðý SMWS viskilerinin açýklamalarýnagöz atmalý. Kim bilir, belki yakýnda o da olur. 

NOT: Bu yazýnýn yazýldýðý tarihten sonrasýnda, Jim Murray konuya cevap mahiyetinde bir açýklama yaptý. Kýsaca önemli bulduðum bazý cümlelerini sizler için çevirdim.

" Bu kesinlikle cinsiyetçilik üzerine bir tartýþma deðildir. Bu tamamen ifade özgürlüðü ile ilgili bir tartýþmadýr. Benim yazdýklarým ifade özgürlüðü kapsamýndadýr. Dünyanýn konusunda en iyi yazarý olarak bugüne dek bir milyondan fazla kitap satýþým oldu ve herhangi bir gün, tek bir tane bile cinsiyetçilik ile alakalý bir mektup almadým. Enteresan bir þekilde bir çok insan bu konuyu ayný gün dile getirmeye baþladý. Bir viskiden aldýðým keyfi orgazm olmak þeklinde dile getirdiðimde nasýl cinsiyetçi olabilirim? En son bildiðim bu dünyada erkeklerin, kadýnlarýn, eþcinsellerin, tüm insanlarýn orgazm olma hakký vardý. Benim kitaplarým yetiþkinler içindir. Ben viskiyi iyi koklamakla meþhurumdur. Hakkýmda düzenlenmiþ bu büyük kurguda ise dev bir sýçan kokusu alýyorum." 
Sevgiler,

Ozan Vural