O Çok İsli Islay Malt Viskisi Ardbeg'in Hikayesi
- 11.01.2018
Merhaba,
Yaz1n1n ba_l1 1n1 dü_ünürken asl1nda Ardbeg: Neredeyse En 0sli Islay Viskisi yazmay1 da akl1mdan geçirdim ancak o neredeyse ifadesi, asl1nda ilki hangisiymi_, acaba daha m1 güzel gibi sorular yarat1p, en ba_tan merak uyand1racakt1 ve o yüzden vazgeçtim, keza benim için öyle de il. O konuya yine yaz1 içinde de inece iz.
Ardbeg Dam1t1mevi, birçok Islay viski dam1t1mevinin ya_ad1 1 s1k1nt1lar1 görmü_ geçirmi_ bir üretim tesisi. Hikaye, bildi imiz kay1tlarda 1815 y1l1nda ba_lasa ve dam1t1mevi John McDougall taraf1ndan resmi olarak bu tarihte aç1lsa da asl1nda ayn1 noktada o tarihten çok daha eskiden beri viski üretildi i biliniyor.
Bununla beraber 17yy ikinci yar1s1nda viski üretim i_i hala yasad1_1 oldu u için, söylentilere göre McDougall, zaten viski üretilen bu mekan1 büyük ihtimalle çiftçilerden sat1n al1yor ve i_e kendi koyuluyor.
Ardbeg, Keltçedeki ad bheag kelimesinden al1yor kökenini ki bu da "küçük tepe" anlam1na geliyor.
0lk y1llarda üretilen viski gerçekten o kadar seviliyor ki, tesise yap1lan ek hamleler ile üretim hacmi art1l1yor.
1838 y1l1nda, Glasgowlu bir tüccar olan Thomas Buchanan Ardbeg dam1t1mevini sat1n al1yor ancak yönetimi yine McDougall ailesine b1rak1yor.
1815, Bugün bildi imiz ad1yla Ardbeg, zaman1ndaki ismiyle Alex McDougal Lisansl1 Dam1t1mevi
Üretim süreci, babadan o ula yani Alexandera geçiyor ve o da hayat1n1 kaybedince, k1zkarde_ler Margaret ve Flora i_in ba_1na geçiyorlar.
Burada ilginç nokta _u ki, Islay dam1t1mevleri, ayn1 bu yaz1daki Laphroaig örne inde görece iniz gibi belki de 0skoçyada, zaman1nda kad1nlara en çok güvenen tesisler olarak kabul ediliyor. O zamanlar özellikle yönetici pozisyonlar1nda kad1nlar1 görmek çok zordu. (Bessie Williamson'u hat1rlayal1m)
1932 y1l1na geldi imiz zaman Ardbeg Dam1t1mevi kapan1yor ancak herhalde o güne dek Ardbegin viskisini içmi_ hiç kimsenin dahi umurunda olmuyordu çünkü ba_taki bela çok daha büyüktü.
Büyük Buhran veya Dünya Ekonomik Bunal1m1 isimleri de verilen ekonomik çökü_, asl1nda Kuzey Amerikada ba_lam1_ olsa da geli_mi_ sanayi ülkelerini ve dünyan1n geri kalan1n1 da çok kötü etkiledi. Yeryüzündeki toplam üretimin yar1s1 sona erdi, 50 milyondan fazla ki_i i_ini kaybetti ve özellikle de tar1m ürünü fiyatlar1ndaki %60l1k dü_ü_ k1rsal kesimleri mahfetti. 0nsanlar1n yiyecek ekmek bulamazken viskiyi dü_ünmesi de zaten beklenemezdi ve Ardbeg, Islay viskilerinin döneminin en islisi, en vah_isi, kapanan birçok dam1t1mevi gibi kaderine göz yummak zorunda kald1.
Büyük Buhran döneminde tar1m i_çisi bir ailenin s1radan bir günü.
Büyük Buhran sonras1 McDougall ailesi, dam1t1mevini tekrar hayata geçirdi ve resmi olarak ARDBEG ismini vererek üretime ba_lad1.
70li y1llarda bu sefer yine el de i_tirdi ve Allied Distillers grubu taraf1ndan sat1n al1nd1. Dam1t1mevi, grup taraf1ndan yeteri özeni alamad1 ve yakla_1k 8 y1l daha kapal1 kald1.
1989 y1l1nda tekrar aç1ld1 1nda ise y1lda sadece iki ay üretim yapan, gözlerden uzak, haf1zalardan 1rak, eskinin ihti_am1ndan eser kalmam1_ bir dam1t1meviydi. 1997 y1l1na geldi imizde ise büyük bir dönüm noktas1 oldu. Glenmorangie PLC firmas1 Ardbeg Dam1t1mevini sat1n ald1. Üretimi art1rd1 ve imaj1n1 yeniledi. Bugün bildi imiz Ardbeg logosu ve ye_il _i_e tasar1m1 i_te o günlerde tasarland1. 2004 y1l1na geldi imizde ise Moet Hennesy grubu Glenmorangie PLCyi sat1n ald1 ve bugün hala Ardbeg bir LVMH grubu i_tiraki olarak hayat1na devam ediyor.
Peki Ardbegi farkl1 k1lan ne?
Öncelikle Ardbeg, sevdi imiz di er ada viskilerinden farkl1 olarak iyodik, deniz, yosun ve ilaç kokular1na yo unla_m1yor. Malt1 çok yüksek turbal1 üretilmesine ra men, baharat notalar1 onlar için daha önemli. 1980lere kadar kendi malt1n1 üreten Ardbeg, o günden beri yine Islay merkezli Port Ellen (bir zamanlar dam1t1mevi, _imdi ise malt üreticisi) ile birlikte çal1_1yor. 161den 309 ppmlere uzanan Bruichladdich Octomore serilerinden sonra Islayin en isli viskilerini üreten bir dam1t1mevi, ppm oran1 yakla_1k 55. PPM yani part-per-millon, malt üretimi esnas1nda yak1t olarak kullan1lan turba ve arpaya sindirdi i is kokusunun yo unlu unu ki bunlara fenol deniyor hesaplamakta kullan1lan bir yöntem. Yine de bu ölçüm, her bölge için kendi karakterini ortaya koyabiliyor keza her bölgenin turbas1 ayn1 de il. Burada bahsi geçen Islay turbas1 ve Islay viskileri. Ardbeg, f1ç1 konusunda çok büyük oranda Amerikan gelme bourbon f1ç1lar1na güveniyor.
.jpg)
Port Ellen, Islay, 0skoçya
Az bir miktar viskisini ise _eri f1ç1lar1nda dinlendiriyor ve baz1 özel ekspresyonlarda bu viskilerden kullan1yor, bunlar1n aras1nda ilk akl1m1za gelen, ülkemizde de sat1lan Uigedail. Bu viskinin %10luk bir k1sm1 _eri f1ç1s1nda beklemi_ malt.
Bugün iki devasa bak1r imbikle y1lda 1 milyon litreden fazla alkol üreten Ardbeg, harman viskilere ürün vermiyor ancak ba 1ms1z _i_eleyici firmalara f1ç1 sat1_1 yap1yor. Gelelim _imdi o farkl1 k1lan noktaya. 0mbik içerisindeki s1v1, çok yüksek derecelerde 1s1t1ld1 1 için alkol sudan önce buharla_1yor ve onu saf bir _ekilde alabiliyoruz. 0mbiklerden süzülen o saf arpa alkolü, küçük bir ba_l1k yard1m1yla tekrar imbi in içine gönderilip ikinci bir dam1t1ma giriyor. 0kinci dam1t1m i_in püf noktas1.
Ardbeg Bak1r imbi i ve ar1t1c1s1.
Bu noktada Ardbeg, farkl1 bir yöntem uyguluyor, asl1nda ek bir i_lem yap1yor dememiz daha do ru olur. 0mbi in boynuna tak1lan özel bir ar1t1c1-temizleyici sayesinde, ikinci dam1t1m sonras1 imbi in ucuna gelen alkolün en yo un k1sm1, bu ar1t1c1 sayesinde tekrar bir dam1t1ma giriyor. Bu sayede, en hafif ve pürüssüz alkol sabit korunurken, daha dengesiz sert alkol de ilkiyle ayn1 seviyeye getiriliyor. Bu yüzdendir ki Glenmorangie ve Ardbeg'in direktörü, viski dünyas1n1n en önemli ki_ilerinden biri olan Dr. Bill Lumsden, ço u yerde Ardbeg için 2.5 kere dam1t1lan viski olarak bahsediyor. 0_te alkol oran1 %51.4lerde dahi içti imiz bir viskinin bu kadar kolay içimli ve pürüssüz damak sunmas1n1n ard1nda yatan büyük eme in bir k1sm1 da buras1.
Akl1n1za gelmi_tir, bu kadar iyi bir_eyse neden hepsi bu yöntemi uygulam1yor?
Ben buna iyi veya kötü demiyorum, farkl1 bir yöntem diyorum. Islay Dam1t1mevleri bunu neden yapm1yor? Lagavulin o tok ve yo un yap1s1n1 korumak için, Laphroaig o kendine a_1k eden çok vah_i kokusunu korumak için olabilir. Bunlar1n hepsi birer tercih. E er elinizde bu viskilerden varsa, Ardbegin çok daha ak1_kan ve hafif bir yap1s1n1 oldu unu kadehe koyarken gözlerinizle görebilirsiniz.
Ardbeg, dünyada kendine büyük bir hayran kitlesi yaratmay1 ba_arm1_, pazarlamaya da çok önem bir viski firmas1.
Ardbeg tutkunlar1 ayr1ca her May1s'ta Dünya Ardbeg Günü kutluyor ve hem keyifle Ardbeg'lerini yudumluyorlar hem de bunlar1 resmi firmaya gönderip payla_1yorlar. Biz de 2015 y1l1nda böyle özel bir tad1m yapm1_ ve Corryvreckan, Uigedail gibi zaman1nda Türkiye'de bulunmayan ekspresyonlar1, özel seri Ardbog ve Ardbeg 10 klasik ile taçland1rm1_t1k. Bu güzel ti_örtün tasar1m1 ise sevgili Atakan'a ait.
Uzayda viski y1lland1rma (Gallileo) ve hatta logolar1ndaki yaz1n1n bir dövme klasi i haline gelmesine kadar insanlarla içiçe, samimi bir ileti_im stratejisine sahip bir firma.
Türkiyede bugün itibariyle üç farkl1 Ardbeg sat1l1yor, bir klasik 10 y1ll1k, Uigedail ve Corryvreckan serileri. Üçü de birbirinden farkl1 bu Ardbegler, özellikle k1_1n gelmesiyle mükemmel birer seçenek olacaklard1r.
Dünyada ise birçok farkl1 ekspresyon ç1k1yor, limitli üretimle sat1l1yor ve üretimi biten bu viskiler de karaborsada binlerce euro/dolardan kendilerine al1c1 buluyor. Bunlar aras1nda 17 y1ll1k, Ardbog, Gallileo, An Oa, Perpetuum, Rollercoaster, 1974, Kildalton, Supernova, Auriverdes, _eri f1ç1l1 baz1lar1ndan Lord Of Isles Alligator ve 1975 Islay Festival Olorosso, Blasda gibi resmi _i_elemeler mevcut. Fiyatlar1 art1k çok çok yüksek dedi im gibi. Bulursan1z en az1ndan bir kadeh tatmaktan itima etmeyin.
O kadar yazd1k, can1m1z istedi tabii ki.
Ben bir kadeh Ardbeg Uigedail ile yaz1m1 sonland1r1yorum.
Slainte,
Ozan
Yaz1n1n ba_l1 1n1 dü_ünürken asl1nda Ardbeg: Neredeyse En 0sli Islay Viskisi yazmay1 da akl1mdan geçirdim ancak o neredeyse ifadesi, asl1nda ilki hangisiymi_, acaba daha m1 güzel gibi sorular yarat1p, en ba_tan merak uyand1racakt1 ve o yüzden vazgeçtim, keza benim için öyle de il. O konuya yine yaz1 içinde de inece iz.
Ardbeg Dam1t1mevi, birçok Islay viski dam1t1mevinin ya_ad1 1 s1k1nt1lar1 görmü_ geçirmi_ bir üretim tesisi. Hikaye, bildi imiz kay1tlarda 1815 y1l1nda ba_lasa ve dam1t1mevi John McDougall taraf1ndan resmi olarak bu tarihte aç1lsa da asl1nda ayn1 noktada o tarihten çok daha eskiden beri viski üretildi i biliniyor.
Bununla beraber 17yy ikinci yar1s1nda viski üretim i_i hala yasad1_1 oldu u için, söylentilere göre McDougall, zaten viski üretilen bu mekan1 büyük ihtimalle çiftçilerden sat1n al1yor ve i_e kendi koyuluyor.
Ardbeg, Keltçedeki ad bheag kelimesinden al1yor kökenini ki bu da "küçük tepe" anlam1na geliyor.
0lk y1llarda üretilen viski gerçekten o kadar seviliyor ki, tesise yap1lan ek hamleler ile üretim hacmi art1l1yor.
1838 y1l1nda, Glasgowlu bir tüccar olan Thomas Buchanan Ardbeg dam1t1mevini sat1n al1yor ancak yönetimi yine McDougall ailesine b1rak1yor.
1815, Bugün bildi imiz ad1yla Ardbeg, zaman1ndaki ismiyle Alex McDougal Lisansl1 Dam1t1mevi
Üretim süreci, babadan o ula yani Alexandera geçiyor ve o da hayat1n1 kaybedince, k1zkarde_ler Margaret ve Flora i_in ba_1na geçiyorlar.
Burada ilginç nokta _u ki, Islay dam1t1mevleri, ayn1 bu yaz1daki Laphroaig örne inde görece iniz gibi belki de 0skoçyada, zaman1nda kad1nlara en çok güvenen tesisler olarak kabul ediliyor. O zamanlar özellikle yönetici pozisyonlar1nda kad1nlar1 görmek çok zordu. (Bessie Williamson'u hat1rlayal1m)
1932 y1l1na geldi imiz zaman Ardbeg Dam1t1mevi kapan1yor ancak herhalde o güne dek Ardbegin viskisini içmi_ hiç kimsenin dahi umurunda olmuyordu çünkü ba_taki bela çok daha büyüktü.
Büyük Buhran veya Dünya Ekonomik Bunal1m1 isimleri de verilen ekonomik çökü_, asl1nda Kuzey Amerikada ba_lam1_ olsa da geli_mi_ sanayi ülkelerini ve dünyan1n geri kalan1n1 da çok kötü etkiledi. Yeryüzündeki toplam üretimin yar1s1 sona erdi, 50 milyondan fazla ki_i i_ini kaybetti ve özellikle de tar1m ürünü fiyatlar1ndaki %60l1k dü_ü_ k1rsal kesimleri mahfetti. 0nsanlar1n yiyecek ekmek bulamazken viskiyi dü_ünmesi de zaten beklenemezdi ve Ardbeg, Islay viskilerinin döneminin en islisi, en vah_isi, kapanan birçok dam1t1mevi gibi kaderine göz yummak zorunda kald1.
Büyük Buhran döneminde tar1m i_çisi bir ailenin s1radan bir günü.
Büyük Buhran sonras1 McDougall ailesi, dam1t1mevini tekrar hayata geçirdi ve resmi olarak ARDBEG ismini vererek üretime ba_lad1.
70li y1llarda bu sefer yine el de i_tirdi ve Allied Distillers grubu taraf1ndan sat1n al1nd1. Dam1t1mevi, grup taraf1ndan yeteri özeni alamad1 ve yakla_1k 8 y1l daha kapal1 kald1.
1989 y1l1nda tekrar aç1ld1 1nda ise y1lda sadece iki ay üretim yapan, gözlerden uzak, haf1zalardan 1rak, eskinin ihti_am1ndan eser kalmam1_ bir dam1t1meviydi. 1997 y1l1na geldi imizde ise büyük bir dönüm noktas1 oldu. Glenmorangie PLC firmas1 Ardbeg Dam1t1mevini sat1n ald1. Üretimi art1rd1 ve imaj1n1 yeniledi. Bugün bildi imiz Ardbeg logosu ve ye_il _i_e tasar1m1 i_te o günlerde tasarland1. 2004 y1l1na geldi imizde ise Moet Hennesy grubu Glenmorangie PLCyi sat1n ald1 ve bugün hala Ardbeg bir LVMH grubu i_tiraki olarak hayat1na devam ediyor.
Peki Ardbegi farkl1 k1lan ne?
Öncelikle Ardbeg, sevdi imiz di er ada viskilerinden farkl1 olarak iyodik, deniz, yosun ve ilaç kokular1na yo unla_m1yor. Malt1 çok yüksek turbal1 üretilmesine ra men, baharat notalar1 onlar için daha önemli. 1980lere kadar kendi malt1n1 üreten Ardbeg, o günden beri yine Islay merkezli Port Ellen (bir zamanlar dam1t1mevi, _imdi ise malt üreticisi) ile birlikte çal1_1yor. 161den 309 ppmlere uzanan Bruichladdich Octomore serilerinden sonra Islayin en isli viskilerini üreten bir dam1t1mevi, ppm oran1 yakla_1k 55. PPM yani part-per-millon, malt üretimi esnas1nda yak1t olarak kullan1lan turba ve arpaya sindirdi i is kokusunun yo unlu unu ki bunlara fenol deniyor hesaplamakta kullan1lan bir yöntem. Yine de bu ölçüm, her bölge için kendi karakterini ortaya koyabiliyor keza her bölgenin turbas1 ayn1 de il. Burada bahsi geçen Islay turbas1 ve Islay viskileri. Ardbeg, f1ç1 konusunda çok büyük oranda Amerikan gelme bourbon f1ç1lar1na güveniyor.
Port Ellen, Islay, 0skoçya
Az bir miktar viskisini ise _eri f1ç1lar1nda dinlendiriyor ve baz1 özel ekspresyonlarda bu viskilerden kullan1yor, bunlar1n aras1nda ilk akl1m1za gelen, ülkemizde de sat1lan Uigedail. Bu viskinin %10luk bir k1sm1 _eri f1ç1s1nda beklemi_ malt.
Bugün iki devasa bak1r imbikle y1lda 1 milyon litreden fazla alkol üreten Ardbeg, harman viskilere ürün vermiyor ancak ba 1ms1z _i_eleyici firmalara f1ç1 sat1_1 yap1yor. Gelelim _imdi o farkl1 k1lan noktaya. 0mbik içerisindeki s1v1, çok yüksek derecelerde 1s1t1ld1 1 için alkol sudan önce buharla_1yor ve onu saf bir _ekilde alabiliyoruz. 0mbiklerden süzülen o saf arpa alkolü, küçük bir ba_l1k yard1m1yla tekrar imbi in içine gönderilip ikinci bir dam1t1ma giriyor. 0kinci dam1t1m i_in püf noktas1.
Ardbeg Bak1r imbi i ve ar1t1c1s1.
Bu noktada Ardbeg, farkl1 bir yöntem uyguluyor, asl1nda ek bir i_lem yap1yor dememiz daha do ru olur. 0mbi in boynuna tak1lan özel bir ar1t1c1-temizleyici sayesinde, ikinci dam1t1m sonras1 imbi in ucuna gelen alkolün en yo un k1sm1, bu ar1t1c1 sayesinde tekrar bir dam1t1ma giriyor. Bu sayede, en hafif ve pürüssüz alkol sabit korunurken, daha dengesiz sert alkol de ilkiyle ayn1 seviyeye getiriliyor. Bu yüzdendir ki Glenmorangie ve Ardbeg'in direktörü, viski dünyas1n1n en önemli ki_ilerinden biri olan Dr. Bill Lumsden, ço u yerde Ardbeg için 2.5 kere dam1t1lan viski olarak bahsediyor. 0_te alkol oran1 %51.4lerde dahi içti imiz bir viskinin bu kadar kolay içimli ve pürüssüz damak sunmas1n1n ard1nda yatan büyük eme in bir k1sm1 da buras1.
Akl1n1za gelmi_tir, bu kadar iyi bir_eyse neden hepsi bu yöntemi uygulam1yor?
Ben buna iyi veya kötü demiyorum, farkl1 bir yöntem diyorum. Islay Dam1t1mevleri bunu neden yapm1yor? Lagavulin o tok ve yo un yap1s1n1 korumak için, Laphroaig o kendine a_1k eden çok vah_i kokusunu korumak için olabilir. Bunlar1n hepsi birer tercih. E er elinizde bu viskilerden varsa, Ardbegin çok daha ak1_kan ve hafif bir yap1s1n1 oldu unu kadehe koyarken gözlerinizle görebilirsiniz.
Ardbeg, dünyada kendine büyük bir hayran kitlesi yaratmay1 ba_arm1_, pazarlamaya da çok önem bir viski firmas1.
Ardbeg tutkunlar1 ayr1ca her May1s'ta Dünya Ardbeg Günü kutluyor ve hem keyifle Ardbeg'lerini yudumluyorlar hem de bunlar1 resmi firmaya gönderip payla_1yorlar. Biz de 2015 y1l1nda böyle özel bir tad1m yapm1_ ve Corryvreckan, Uigedail gibi zaman1nda Türkiye'de bulunmayan ekspresyonlar1, özel seri Ardbog ve Ardbeg 10 klasik ile taçland1rm1_t1k. Bu güzel ti_örtün tasar1m1 ise sevgili Atakan'a ait.
Uzayda viski y1lland1rma (Gallileo) ve hatta logolar1ndaki yaz1n1n bir dövme klasi i haline gelmesine kadar insanlarla içiçe, samimi bir ileti_im stratejisine sahip bir firma.
Türkiyede bugün itibariyle üç farkl1 Ardbeg sat1l1yor, bir klasik 10 y1ll1k, Uigedail ve Corryvreckan serileri. Üçü de birbirinden farkl1 bu Ardbegler, özellikle k1_1n gelmesiyle mükemmel birer seçenek olacaklard1r.
Dünyada ise birçok farkl1 ekspresyon ç1k1yor, limitli üretimle sat1l1yor ve üretimi biten bu viskiler de karaborsada binlerce euro/dolardan kendilerine al1c1 buluyor. Bunlar aras1nda 17 y1ll1k, Ardbog, Gallileo, An Oa, Perpetuum, Rollercoaster, 1974, Kildalton, Supernova, Auriverdes, _eri f1ç1l1 baz1lar1ndan Lord Of Isles Alligator ve 1975 Islay Festival Olorosso, Blasda gibi resmi _i_elemeler mevcut. Fiyatlar1 art1k çok çok yüksek dedi im gibi. Bulursan1z en az1ndan bir kadeh tatmaktan itima etmeyin.
O kadar yazd1k, can1m1z istedi tabii ki.
Ben bir kadeh Ardbeg Uigedail ile yaz1m1 sonland1r1yorum.
Slainte,
Ozan
