Haki Yeşili Şişelerin Tuhaf Hikayesi: The Scotch Malt Whisky Society SMWS
- 14.12.2015
Atölyelere kat1lan her konu uma, mutlaka kendi evinizde de küçük tad1mlar yapmalar1 konusunda öneride bulunuyorum, bununla ilgili de bir hikaye payla_mak istedim.
^öyle ba_layal1m. Evde bir _i_e viskiniz var ve içiyorsunuz. Ancak can1n1z o viski hakk1nda konu_mak, _i_esini tasvir etmek, kokular1n1 payla_mak istiyor. Bir arkada_1n1z1 ça 1r1yor ve onunla birlikte içiyorsunuz.
0_ler daha güzelle_meye ba_l1yor. Bu sefer bütçeniz de biraz yukar1 ç1kabiliyor, _i_enin fiyat1n1 ortakla_a ödüyorsunuz. ^i_elerin ç1tas1n1 da yükseltiyorsunuz. Bir süre sonra üçüncü bir fikre, bir d1_ yoruma ihtiyaç duyuyorsunuz.
O da geliyor.
Hatta onu dört ve be_inci fikirler takip ediyor. Böylece küçük bir viski grubu kurmu_ oluyorsunuz. Ald1 1n1z zevk ikiye, üçe, be_e katlan1yor. Tad1mlar yap1yor, konu_uyor, yorumluyor hatta tart1_1yorsunuz. Kaliteli viskiler, ho_ sohbetler.
Çok güzel ve keyifli. Akl1n1za hemen bütçeler gelebilir ve ben de insanlara çok kolay bir _ekilde yüksek fiyatl1 _i_eleri toplay1p için demiyorum, bu ço umuz için kolay de il ancak zaten var1lacak yolun sonu bundan da geçmiyor. Yolculu un kendisi keyifli olan. Bir örnek olarak, bundan sadece 2 y1l önce, baz1 arkada_lar1mla, bizim evde, çok leziz bir tad1m yapm1_t1k ve toplam maliyetimiz (viskilerin bir k1sm1 Türkiye'den, bir k1sm1 K1br1s'tan olmak üzere) 287 TL olmu_tu. Evet toplam maliyet.
^imdi gelin bakal1m bu i_in sonu nereye varabiliyor?
Hikayemiz, 1970li y1llarda 0skoçyada ba_l1yor. Üniversitede felsefe okuyan Philipp Hills isimli bir genç, Aberdeenshire bölgesindeki iki çiftçi arkada_1n1 s1k s1k ziyarete gidiyor.
Birlikte sat1n ald1klar1 _i_eleri içiyorlar. Üzerine yorumlar yap1yorlar.
0skoçyan1n birçok ayr1 bölgesinde üretilen ve _i_elenerek sat1lan bu viskileri payla_maktan müthi_ keyif al1yorlar.
Philip Hills
Foto rafta gördü ünüz kadehteki o çirkin rengin nedeni, kör tad1m yaparken ve viskileri yarg1larken, rengin, sonucunuza etki etmemesi ve görememeniz için.
Günlerden bir gün, sans eseri yan kom_ular1 da onlar1 ziyarete geliyor ve gelirken de yan1nda bir _i_e Glenfarclas single malt getiriyor. Getirdi i _i_enin özelli i, dam1t1mevinden direkt olarak sat1n ald1 1 çeyrek f1ç1dan doldurmu_ olmas1. Hani eskilerde kolonya doldurtulurdu dev bidonlara, onun gibi dü_ünebilirsiniz. Kom_u dam1t1mevinden direkt f1ç1 sat1n alm1_.
O viskiden tadar tatmaz, daha sonradan arkada_lar1 ona Pip olarak seslenece i için biz de Pip diyelim, Pipin dünyas1 de i_iyor. Aniden viskiyi ne kadar sevdi ini ve hayat1n1 bundan sonra viski hakk1nda serüvenler ya_ayarak geçirmeye karar veriyor.
Bu öyle korkutucu ve hatta ula_1lamaz bir hedef gibi gelmesin size, zaten çok büyük olmayan bir ülkenin dar alanda birçok dam1t1mevi bulunan bölgelerine ziyaretler yaparak ba_lat1yor her _eyi. Vize yok, uçak yok, s1n1r yok. Bu bak1mdan Phillip Hills için bu uzaya yolculuk kadar zor ve zenginlik gerektirecek bir macera de il. ^ansl1 tabii ki.
Pip, ilk ad1m olarak Grants firmas1na gidiyor. Ortakla_a toplad1klar1 para ile bir çeyrek f1ç1 (quarter cask) sat1n al1yor. Sonras1nda ise Glenfarclas'a. Bu çeyrek f1ç1 tabir edilen f1ç1n1n ortalama 80 litre viski ald1 1n1 söyleyeyim. Bu noktada, kullan1lan en büyük viski f1ç1lar1n1n dahi zaten 700 litreyi geçemedi ini belirteyim.
^imdi, herhangi bir viski dükkan1na gidip de 80 _i_e viski alman1n ne kadar pahal1ya patlayaca 1n1 dü_ünmü_ olabilirsiniz ki hakl1s1n1z. Kolay kolay hiçbirimiz böyle bir_ey yapamaz.
Ancak olaya _u aç1dan bakal1m. Bir y1lda kaç viski al1yorsunuz? Hiç hesaplad1n1z m1, ayda 2 _i_e ald1 1n1z1 varsayarsak y1lda 24 _i_e eder. Yani üç arkada_1n1zla birlikte y1lda 72 _i_e viski al1yorsunuz. Bir çeyrek f1ç1 almay1 da bu hesapla dü_ünebilirsiniz, tabii ki toptan alman1n verdi i indirim ile birlikte. Yani asl1nda bir Rich Kids Of Scotland hikayesi de il bu. Dedi im gibi tuhaf bir hikaye çünkü tahmin etti iniz üzere, 80 litre viskinin hepsi tek bir f1ç1da ve tek bir dam1t1mevinden ve tek bir y1l1n mahsülü.
0_te i_in risk veya tutku noktas1 da tam olarak burada yat1yor!
Devam edelim. 70lerde birkaç arkada_1n ba_latt1 1 bu mikro tad1m grubu baz1 farkl1 dam1t1mevlerden çeyrek f1ç1 sat1n alarak tad1mlar1na devam ediyor. F1s1lt1lar yay1l1yor, bir grup tuhaf insan1n ald1klar1 f1ç1lardan viski içti i, bu yüksek alkollü viskilerin s1rad1_1 lezzetler sundu u konu_ulmaya ba_lan1yor.
1983 y1l1na geldiklerinde ise Pip taraf1ndan kurumsalla_t1r1l1yor. 0smi de, The Scotch Malt Whisky Society oluyor.
Tad1m gruplar1na gelen ziyaretçilerin say1s1 y1llar içerisinde art1yor, tatt1klar1 viskilerin, direkt f1ç1dan doldurma viskilerin tad1n1n muazzam olu_una hayranl1k besleyen arkada_lar1n1n taleplerine en sonunda cevap veriyorlar ve ilk _i_elerini doldurup satmaya ba_l1yorlar. Önce sadece kendi kurduklar1 ve epey büyümü_ olan grubun üyelerine sat1_ yap1l1yor.
Sat1_lar iyi gidiyor, grup para kazan1yor, kazand1kça daha farkl1 f1ç1lar al1n1yor, tad1l1yor ve _i_eleniyor. Böylece, 80li y1llar1n ortas1nda kendilerine ait ilk gayrimenkullerini sat1n al1yorlar. Leithdeki bu klüp binas1 grubun art1k yüzlerle ifade edilen say1ya ula_m1_ üyelerinin bulu_up tak1labilece i ve viskilerini yudumlayabilece i bir mekana dönü_üyor.
Mükemmel de il mi?
SMWS, Leith, 0skoçya
Her güzel _eyin bir sonu oldu u gibi, Pipin SMWS hikayesi de 1995 y1l1nda son buluyor. Hayat1n1, grubun i_leri ve yönetiminden ç1kar1p sadece viski üzerine masterclass dersleri vermek ve yazmak üzerine sürdürmek istedi i için gruptan ayr1l1yor. Hala grup diyorum ancak anlad1 1n1z üzere o y1llarda dahi, SMWS çoktan küçük-orta ölçekli bir _irket haline gelmi_ durumda.
2004 y1l1na gelindi inde, Edinburgh _ehrinde ikinci gayrimenkullerini al1yorlar. Ünleri öyle bir boyuta ula_1yor ki, dam1t1mevlerinden ald1klar1 _i_eler art1k dam1t1mevlerinin reputasyonunu etkiler hale geliyor. Böyle olunca da, global dünyan1n devleri duruma el koyuyor. SMWS, 2004 y1l1nda Glenmorangie PLC firmas1na sat1l1yor.
Büyük bir firman1n, müthi_ olanaklar1 ile SMWS o günden sonra çok büyüyor yazard1m yazmas1na ve siz de hiç _a_1rmazd1n1z ancak durum hiç de öyle olmuyor. Grubun ba 1ms1zl1 1, grubun özgünlü ünün bir tek firmaya geçmesine üyeler hiç de s1cak bir reaksiyon vermiyor.
Topluluk bilinci ne kadar güzel bir _ey de il mi?
Belki bizim de, Türkiyeden dahi, kendi f1ç1s1n1 alan gruplar1m1z olacakt1r ancak böylesine bir tepki bilincinin kolay kolay olgunla_abilece ini dü_ünmek belki de biraz fazla iyimserlik olur. Maalesef. Binlerce insan1n duyaca 1 Bizi _unlar sat1n ald1 cümlesi, sadece birkaç ki_inin bilece i teklif için te_ekkürler ama hay1r sözünden daha de erli bu topraklarda.
Konumuza döneyim.
Yakla_1k bir y1l içerisinde, Glenmorangie PLC, SMWSyi elinden ç1kar1yor ve ba 1ms1z birçok hissedar topluluk _irketini sat1n al1yor. Grup kald1 1 yerden, bildi i i_e devam ediyor. Ald1klar1 f1ç1lar1 _i_eliyorlar ve sat1yorlar.
Bu noktada _unu kesinlikle es geçmemem gerekiyor, SMWS çekirdek tad1m grubu, içtikleri viskilerin notlar1n1 70lerden bu yana tutuyorlar. Bir beyin f1rt1nas1 halinde geçen tad1mlarda birçok kelime öbe i kaydediyorlar. Viskinin kokusu, rengi ve damak tad1ndan ç1kan o enfes tabirleri de, _i_enin üzerine yaz1yorlar. Mesela, gördü ünüz 29.305 yaz1s1, 29 (dam1t1mevi kodu) 305 (o dam1t1mevinden ald1klar1 305. F1ç1dan ç1kan bir _i_e) anlamlar1n1 ta_1yor.
^i_e isimleri de edebi derecede güzel. Bir Denizk1z1n1n Rüyas1 , Güzel ve Çirkin , Ate_ Bombas1 , Milano Salam1 ve Tropik Meyve Kebab1 , Bir Küçük Hazine Sand1 1 gibi isimleri var.
Grup, global üyeliklere aç1k. Her ülkeden insan, belirli bir ücret sayesinde gruba üye olabiliyorlar ancak üyelik sonras1 hediye edilen ufak özel SMWS _i_esini maalesef Türkiyeye göndermiyorlar, klüp binalar1n1n oldu u bir ilden almak zorundas1n1z. Üyeli i takiben, sadece grup üyelerine özel olarak da 1t1lan bir dergi aboneli ine de sahip oluyorsunuz.
Bugün internette veya dergilerde rastlad1 1m1z, üzerinde garip numaralar ve ilginç terimler olan haki ye_ili _i_elerin hikayesi i_te böyle.
Bu çok özel viskilerden e er rastlarsan1z mutlaka için veya edinin derim. Dam1t1mevine bak1_ aç1n1z1 sonsuza dek de i_tirebilir. Son olarak, ülkemizde de viski tad1m gruplar1n1n artt1 1n1 görüyor ve bunu müthi_ bir geli_me olarak görüyorum. Hemen enseyi karartmay1n, belki bugün bir f1ç1 alabilecek grubumuz yok ancak yak1n gelecekte neden olmas1n?
0çerken de bir kadeh Pip için kalks1n lütfen.
Slainte,
Ozan
NOT: Benim bu yaz1y1 yazmam1n üzerinden birkaç y1l geçti tabii ki, _üphesiz o zaman yoktu ancak sonradan baz1 arkada_lar1m, gerçekten de f1ç1 ald1lar, Ardanhoe (Islay'in yeni dam1t1mevi) henüz 0skoçya'da dinleniyor. Yani olabiliyormu_ , bunu görmek de güzel :)
^öyle ba_layal1m. Evde bir _i_e viskiniz var ve içiyorsunuz. Ancak can1n1z o viski hakk1nda konu_mak, _i_esini tasvir etmek, kokular1n1 payla_mak istiyor. Bir arkada_1n1z1 ça 1r1yor ve onunla birlikte içiyorsunuz.
0_ler daha güzelle_meye ba_l1yor. Bu sefer bütçeniz de biraz yukar1 ç1kabiliyor, _i_enin fiyat1n1 ortakla_a ödüyorsunuz. ^i_elerin ç1tas1n1 da yükseltiyorsunuz. Bir süre sonra üçüncü bir fikre, bir d1_ yoruma ihtiyaç duyuyorsunuz.
O da geliyor.
Hatta onu dört ve be_inci fikirler takip ediyor. Böylece küçük bir viski grubu kurmu_ oluyorsunuz. Ald1 1n1z zevk ikiye, üçe, be_e katlan1yor. Tad1mlar yap1yor, konu_uyor, yorumluyor hatta tart1_1yorsunuz. Kaliteli viskiler, ho_ sohbetler.
Çok güzel ve keyifli. Akl1n1za hemen bütçeler gelebilir ve ben de insanlara çok kolay bir _ekilde yüksek fiyatl1 _i_eleri toplay1p için demiyorum, bu ço umuz için kolay de il ancak zaten var1lacak yolun sonu bundan da geçmiyor. Yolculu un kendisi keyifli olan. Bir örnek olarak, bundan sadece 2 y1l önce, baz1 arkada_lar1mla, bizim evde, çok leziz bir tad1m yapm1_t1k ve toplam maliyetimiz (viskilerin bir k1sm1 Türkiye'den, bir k1sm1 K1br1s'tan olmak üzere) 287 TL olmu_tu. Evet toplam maliyet.
Hikayemiz, 1970li y1llarda 0skoçyada ba_l1yor. Üniversitede felsefe okuyan Philipp Hills isimli bir genç, Aberdeenshire bölgesindeki iki çiftçi arkada_1n1 s1k s1k ziyarete gidiyor.
Birlikte sat1n ald1klar1 _i_eleri içiyorlar. Üzerine yorumlar yap1yorlar.
0skoçyan1n birçok ayr1 bölgesinde üretilen ve _i_elenerek sat1lan bu viskileri payla_maktan müthi_ keyif al1yorlar.
Philip Hills
Foto rafta gördü ünüz kadehteki o çirkin rengin nedeni, kör tad1m yaparken ve viskileri yarg1larken, rengin, sonucunuza etki etmemesi ve görememeniz için.
Günlerden bir gün, sans eseri yan kom_ular1 da onlar1 ziyarete geliyor ve gelirken de yan1nda bir _i_e Glenfarclas single malt getiriyor. Getirdi i _i_enin özelli i, dam1t1mevinden direkt olarak sat1n ald1 1 çeyrek f1ç1dan doldurmu_ olmas1. Hani eskilerde kolonya doldurtulurdu dev bidonlara, onun gibi dü_ünebilirsiniz. Kom_u dam1t1mevinden direkt f1ç1 sat1n alm1_.
O viskiden tadar tatmaz, daha sonradan arkada_lar1 ona Pip olarak seslenece i için biz de Pip diyelim, Pipin dünyas1 de i_iyor. Aniden viskiyi ne kadar sevdi ini ve hayat1n1 bundan sonra viski hakk1nda serüvenler ya_ayarak geçirmeye karar veriyor.
Bu öyle korkutucu ve hatta ula_1lamaz bir hedef gibi gelmesin size, zaten çok büyük olmayan bir ülkenin dar alanda birçok dam1t1mevi bulunan bölgelerine ziyaretler yaparak ba_lat1yor her _eyi. Vize yok, uçak yok, s1n1r yok. Bu bak1mdan Phillip Hills için bu uzaya yolculuk kadar zor ve zenginlik gerektirecek bir macera de il. ^ansl1 tabii ki.
Pip, ilk ad1m olarak Grants firmas1na gidiyor. Ortakla_a toplad1klar1 para ile bir çeyrek f1ç1 (quarter cask) sat1n al1yor. Sonras1nda ise Glenfarclas'a. Bu çeyrek f1ç1 tabir edilen f1ç1n1n ortalama 80 litre viski ald1 1n1 söyleyeyim. Bu noktada, kullan1lan en büyük viski f1ç1lar1n1n dahi zaten 700 litreyi geçemedi ini belirteyim.
^imdi, herhangi bir viski dükkan1na gidip de 80 _i_e viski alman1n ne kadar pahal1ya patlayaca 1n1 dü_ünmü_ olabilirsiniz ki hakl1s1n1z. Kolay kolay hiçbirimiz böyle bir_ey yapamaz.
Ancak olaya _u aç1dan bakal1m. Bir y1lda kaç viski al1yorsunuz? Hiç hesaplad1n1z m1, ayda 2 _i_e ald1 1n1z1 varsayarsak y1lda 24 _i_e eder. Yani üç arkada_1n1zla birlikte y1lda 72 _i_e viski al1yorsunuz. Bir çeyrek f1ç1 almay1 da bu hesapla dü_ünebilirsiniz, tabii ki toptan alman1n verdi i indirim ile birlikte. Yani asl1nda bir Rich Kids Of Scotland hikayesi de il bu. Dedi im gibi tuhaf bir hikaye çünkü tahmin etti iniz üzere, 80 litre viskinin hepsi tek bir f1ç1da ve tek bir dam1t1mevinden ve tek bir y1l1n mahsülü.
0_te i_in risk veya tutku noktas1 da tam olarak burada yat1yor!
Devam edelim. 70lerde birkaç arkada_1n ba_latt1 1 bu mikro tad1m grubu baz1 farkl1 dam1t1mevlerden çeyrek f1ç1 sat1n alarak tad1mlar1na devam ediyor. F1s1lt1lar yay1l1yor, bir grup tuhaf insan1n ald1klar1 f1ç1lardan viski içti i, bu yüksek alkollü viskilerin s1rad1_1 lezzetler sundu u konu_ulmaya ba_lan1yor.
1983 y1l1na geldiklerinde ise Pip taraf1ndan kurumsalla_t1r1l1yor. 0smi de, The Scotch Malt Whisky Society oluyor.
Tad1m gruplar1na gelen ziyaretçilerin say1s1 y1llar içerisinde art1yor, tatt1klar1 viskilerin, direkt f1ç1dan doldurma viskilerin tad1n1n muazzam olu_una hayranl1k besleyen arkada_lar1n1n taleplerine en sonunda cevap veriyorlar ve ilk _i_elerini doldurup satmaya ba_l1yorlar. Önce sadece kendi kurduklar1 ve epey büyümü_ olan grubun üyelerine sat1_ yap1l1yor.
Sat1_lar iyi gidiyor, grup para kazan1yor, kazand1kça daha farkl1 f1ç1lar al1n1yor, tad1l1yor ve _i_eleniyor. Böylece, 80li y1llar1n ortas1nda kendilerine ait ilk gayrimenkullerini sat1n al1yorlar. Leithdeki bu klüp binas1 grubun art1k yüzlerle ifade edilen say1ya ula_m1_ üyelerinin bulu_up tak1labilece i ve viskilerini yudumlayabilece i bir mekana dönü_üyor.
Mükemmel de il mi?
SMWS, Leith, 0skoçya
Her güzel _eyin bir sonu oldu u gibi, Pipin SMWS hikayesi de 1995 y1l1nda son buluyor. Hayat1n1, grubun i_leri ve yönetiminden ç1kar1p sadece viski üzerine masterclass dersleri vermek ve yazmak üzerine sürdürmek istedi i için gruptan ayr1l1yor. Hala grup diyorum ancak anlad1 1n1z üzere o y1llarda dahi, SMWS çoktan küçük-orta ölçekli bir _irket haline gelmi_ durumda.
2004 y1l1na gelindi inde, Edinburgh _ehrinde ikinci gayrimenkullerini al1yorlar. Ünleri öyle bir boyuta ula_1yor ki, dam1t1mevlerinden ald1klar1 _i_eler art1k dam1t1mevlerinin reputasyonunu etkiler hale geliyor. Böyle olunca da, global dünyan1n devleri duruma el koyuyor. SMWS, 2004 y1l1nda Glenmorangie PLC firmas1na sat1l1yor.
Büyük bir firman1n, müthi_ olanaklar1 ile SMWS o günden sonra çok büyüyor yazard1m yazmas1na ve siz de hiç _a_1rmazd1n1z ancak durum hiç de öyle olmuyor. Grubun ba 1ms1zl1 1, grubun özgünlü ünün bir tek firmaya geçmesine üyeler hiç de s1cak bir reaksiyon vermiyor.
Topluluk bilinci ne kadar güzel bir _ey de il mi?
Belki bizim de, Türkiyeden dahi, kendi f1ç1s1n1 alan gruplar1m1z olacakt1r ancak böylesine bir tepki bilincinin kolay kolay olgunla_abilece ini dü_ünmek belki de biraz fazla iyimserlik olur. Maalesef. Binlerce insan1n duyaca 1 Bizi _unlar sat1n ald1 cümlesi, sadece birkaç ki_inin bilece i teklif için te_ekkürler ama hay1r sözünden daha de erli bu topraklarda.
Konumuza döneyim.
Yakla_1k bir y1l içerisinde, Glenmorangie PLC, SMWSyi elinden ç1kar1yor ve ba 1ms1z birçok hissedar topluluk _irketini sat1n al1yor. Grup kald1 1 yerden, bildi i i_e devam ediyor. Ald1klar1 f1ç1lar1 _i_eliyorlar ve sat1yorlar.
Bu noktada _unu kesinlikle es geçmemem gerekiyor, SMWS çekirdek tad1m grubu, içtikleri viskilerin notlar1n1 70lerden bu yana tutuyorlar. Bir beyin f1rt1nas1 halinde geçen tad1mlarda birçok kelime öbe i kaydediyorlar. Viskinin kokusu, rengi ve damak tad1ndan ç1kan o enfes tabirleri de, _i_enin üzerine yaz1yorlar. Mesela, gördü ünüz 29.305 yaz1s1, 29 (dam1t1mevi kodu) 305 (o dam1t1mevinden ald1klar1 305. F1ç1dan ç1kan bir _i_e) anlamlar1n1 ta_1yor.
^i_e isimleri de edebi derecede güzel. Bir Denizk1z1n1n Rüyas1 , Güzel ve Çirkin , Ate_ Bombas1 , Milano Salam1 ve Tropik Meyve Kebab1 , Bir Küçük Hazine Sand1 1 gibi isimleri var.Grup, global üyeliklere aç1k. Her ülkeden insan, belirli bir ücret sayesinde gruba üye olabiliyorlar ancak üyelik sonras1 hediye edilen ufak özel SMWS _i_esini maalesef Türkiyeye göndermiyorlar, klüp binalar1n1n oldu u bir ilden almak zorundas1n1z. Üyeli i takiben, sadece grup üyelerine özel olarak da 1t1lan bir dergi aboneli ine de sahip oluyorsunuz.
Bugün internette veya dergilerde rastlad1 1m1z, üzerinde garip numaralar ve ilginç terimler olan haki ye_ili _i_elerin hikayesi i_te böyle.
Bu çok özel viskilerden e er rastlarsan1z mutlaka için veya edinin derim. Dam1t1mevine bak1_ aç1n1z1 sonsuza dek de i_tirebilir. Son olarak, ülkemizde de viski tad1m gruplar1n1n artt1 1n1 görüyor ve bunu müthi_ bir geli_me olarak görüyorum. Hemen enseyi karartmay1n, belki bugün bir f1ç1 alabilecek grubumuz yok ancak yak1n gelecekte neden olmas1n?
0çerken de bir kadeh Pip için kalks1n lütfen.
Slainte,
Ozan
NOT: Benim bu yaz1y1 yazmam1n üzerinden birkaç y1l geçti tabii ki, _üphesiz o zaman yoktu ancak sonradan baz1 arkada_lar1m, gerçekten de f1ç1 ald1lar, Ardanhoe (Islay'in yeni dam1t1mevi) henüz 0skoçya'da dinleniyor. Yani olabiliyormu_ , bunu görmek de güzel :)
